गोविन्द सुवेदी
पोखरा ।
जनतासंग जमिन भाडामा लिएर खेती गर्दै स्याङ्जाको कालीगण्डकी गाउँपालिकाले जनतालाई नै खेती गर्न उत्प्रेरित गरेको छ । सिंचाइँको सुविधा नभएको र केही उत्पादन गरे बाँदरले हैरान पार्ने भएपछि निरास हुँदै स्थानीयले खेती गर्न छोडेपछि बाँझिएको जमिन भाडामा लिएर पालिकाले ड्रागन फ्रुटको खेती गर्दै जनतालाई पनि खेती गर्न उत्प्रेरित गरेको हो ।
पालिकाको वडा नम्बर ४ स्थित विर्घा पुच्छारमा रहेको जमिन मध्ये २४ रोपनी जमिन भाडामा लिएर गाउँपालिकाले ४८ सय ड्रागनका फ्रुटका विरुवा रोपेको छ । १६ सय थान पिलर खडा गरेर रोपिएको ड्रागन फ्रुट खेतीले गत वर्षबाट नै उत्पादन दिन सुरु गरिसकेको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत देवेन्द्र पाण्डेयले जानकारी दिए ।
पालिकाकका कृषि अधिकृत अनुप पौडेलका अनुसार पहिलो वर्ष उत्पादन भएको फल सबै स्थानीय स्तरमै खपत भएको छ । पहिलो वर्ष करिव ६५ हजार रुपैयाँ मूल्य पर्ने फल उत्पादन भएको हो । यो वर्ष यसको चार गुणा बढी फल उत्पादन हुने उनले अनुमान लगाए ।
कालीगण्डकी गाउँपालिकालाई विकास निर्माणमा उदाहरणीय बनाउँछौं : अध्यक्ष थापा
तीन वर्ष अगाडि रौतहटबाट विरुवा ल्याएर खेती सुरु गरेको पालिकाले अहिले आफ्नै नर्सरीमा उत्पादन गरेका विरुवा पालिकावासीलाई उपलब्ध गराउने हैसियतमा पुगेको छ । ‘स्थानीयले यो जमिनमा खेती गर्न छोड्नुभएको थियो । हामीले त्यसलाई भाडामा लिएर सुरु गरेका हौं । रौतहटबाट विरुवा ल्याइएको हो । अहिले यहिँ विरुवा उत्पादन भएका छन् । हामीले पालिकाका बासिन्दालाई अहिले पोल निसुल्क र विरुवाका लागि ५० प्रतिशत अनुदानको व्यवस्था गरेका छौं ।’ उनले भने, ‘स्थानीयहरु पनि यस खेती प्रति आकर्षित भइरहनुभएको छ ।’
संघीय सरकारले उपलब्ध गराएको ससर्त अनुदान र पालिकाको समेत गरेर ड्रागन फ्रुटका लागि झण्डै ८० लाख रुपैयाँ उपयोग गरिएको पौडेलले बताए । यसमा तारजाली लगाउने, रेखदेख गर्ने कर्मचारीको आवास लगायतका व्यवस्थानका साथै किसानलाई समेत पोल र विरुवा दिने काम भइरहेको उनले जानकारी दिए ।
स्थानीय कृषकले पालिकालाई वार्षिक दुई हजारदेखि दुई हजार २०० रुपैयाँसम्ममा प्रति रोपनीका दरले जग्गा उपलब्ध गराएका हुन् । सिंचाइँको असुविधा र बाँदरको समस्यामा रहेका किसानहरु अहिले यसको खेती तर्फ आकर्षित भएका हुन् ।
निरास किसानको अत्मविश्वास बढाउन सफल भयौं : पालिका अध्यक्ष थापा
कालीगण्डकी गाउँपालिकाका अध्यक्ष खीम विक्रम थापाले ड्रागन फ्रुटको खेती मार्फ सिंचाइँ सुविधा नभएका र बाँदरबाट प्रताडित किसानमा आफूहरुले आत्म विश्वास बढाउन सफल भएको प्रतिक्रिया दिए । सुरुमा सिंचाइँ सुविधा नभएको ठाउँमा कसरी उब्जाउ बढाउने भन्ने हामीमा चिन्ता थियो ।
हामीले पानी कम भएपनि खेती गर्नसकिने के उपाए होला भनेर गुगलमा सर्च ग¥यौं । कृषि विज्ञहरुसंग बस्यौं । माटो परीक्षण पनि गरायौं ।’ उनले भने, ‘त्यसपछि ड्रागनको खेती राम्रो हुने निस्कर्षमा पुगेको हो । यसमा जनतालाई आफै गर्नुस् भन्यो भने विश्वास हुन्थेन । पहिले आफैले सुरु गरौं भनेर पालिकाले नै खेती गर्ने निर्णय गरेका हौं । अहिले किसानमा उत्साह भरिएको छ । यसको खेती तर्फ आकर्षण बढेको छ ।’
सयपत्री फूल उत्पादन, कृषि, पशुपालन र पूर्वाधार विकासमा पालिकाले महत्वपूर्ण काम गरेको अध्यक्ष थापाले बताए । देशकै उत्कृष्ट गाउँपालिका निर्माणमा आफूहरु लागिपरेको उनको भनाई छ । ‘ड्रागन फ्रुटको खेती आफै गरेका छौं । यसको विस्ता गछौं । जनताहरु उत्साहित हुनुहुन्छ । सयपत्री फूल हामीले निर्यात गर्ने हैसियत बनाएका छौं । यहाँ (पालिका) मा चाहिने फूल हामी बाहिरबाट आयात गर्दैनौं । तरकारी उत्पादन र पशुपालन त्यसमा पनि विशेषगरी बाख्रा पालनमा किसानको अत्याधिक आकर्षण बढेको छ । हामी आसा जगाएका छौं’ उनले भने ।
यस प्रति तपाइको धारणा के छ ?